Sức khỏe sinh sản
Hướng Dẫn Cách Đọc Kết Quả Xét Nghiệm “Tinh Dịch Đồ” Nam Giới
Xét nghiệm tinh dịch đồ (semen analysis) là một trong những xét nghiệm quan trọng giúp đánh giá khả năng sinh sản của nam giới. Kết quả xét nghiệm này cung cấp thông tin về số lượng, chất lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ các chỉ số trong kết quả xét nghiệm. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách đọc kết quả tinh dịch đồ một cách chi tiết.
1. Mục Đích Của Xét Nghiệm Tinh Dịch Đồ
Xét nghiệm tinh dịch đồ (semen analysis) là một trong những xét nghiệm cơ bản và quan trọng nhất trong đánh giá khả năng sinh sản nam giới. Dưới đây là các mục đích chính của xét nghiệm này:
a. Đánh Giá Khả Năng Sinh Sản Nam Giới
- Kiểm tra số lượng, chất lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng.
- Phát hiện các bất thường như:
- Vô tinh (Azoospermia): Không có tinh trùng trong tinh dịch.
- Thiểu tinh (Oligospermia): Số lượng tinh trùng thấp.
- Tinh trùng yếu (Asthenospermia): Khả năng di chuyển kém.
- Dị dạng tinh trùng (Teratospermia): Tỷ lệ tinh trùng bình thường thấp.
b. Chẩn Đoán Nguyên Nhân Hiếm Muộn
- Giúp xác định liệu nguyên nhân hiếm muộn có xuất phát từ phía nam giới hay không.
- Định hướng phương pháp hỗ trợ sinh sản phù hợp (IUI, IVF, ICSI…).
c. Theo Dõi Sau Phẫu Thuật/Điều Trị
- Đánh giá hiệu quả sau phẫu thuật giãn tĩnh mạch thừng tinh (varicocele).
- Kiểm tra tinh trùng sau điều trị viêm nhiễm đường sinh dục hoặc rối loạn nội tiết.
d. Kiểm Tra Sau Thắt Ống Dẫn Tinh (Vasectomy)
- Xác nhận không còn tinh trùng trong tinh dịch sau thủ thuật.
- Đảm bảo hiệu quả tránh thai.
e. Đánh Giá Ảnh Hưởng Của Môi Trường & Lối Sống
- Phát hiện tác động của:
- Nhiệt độ cao (thường xuyên tắm hơi, mặc quần chật).
- Hóa chất độc hại (thuốc trừ sâu, kim loại nặng).
- Thói quen xấu (hút thuốc, uống rượu, stress).
f. Trước Khi Hiến Tinh Trùng Hoặc Trữ Lạnh
- Đảm bảo chất lượng tinh trùng đủ tiêu chuẩn để hiến tặng hoặc trữ đông.
2. Khi Nào Cần Làm Tinh Dịch Đồ?
✔ Vợ chồng hiếm muộn sau 1 năm quan hệ không dùng biện pháp tránh thai
✔ Nam giới có tiền sử bệnh lý: Giãn tĩnh mạch thừng tinh, quai bị, chấn thương tinh hoàn
✔ Sau phẫu thuật vùng chậu/sinh dục
✔ Kiểm tra sức khỏe sinh sản trước kết hôn
3. Chuẩn bị trước khi xét nghiệm tinh dịch đồ
Để kết quả chính xác nhất, cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
✔ Kiêng quan hệ tình dục 3-5 ngày (không ngắn hơn 2 ngày hoặc dài hơn 7 ngày)
✔ Không uống rượu bia, chất kích thích ít nhất 3 ngày trước khi xét nghiệm
✔ Tránh tắm hơi, mặc quần quá chật (nhiệt độ cao làm giảm chất lượng tinh trùng)
✔ Lấy mẫu đúng cách:
- Tự lấy bằng cách thủ dâm vào lọ vô trùng
- Không dùng bao cao su thông thường (chất diệt tinh trùng trong bao có thể ảnh hưởng kết quả)
- Mẫu phải được gửi đến phòng xét nghiệm trong vòng 60 phút (bảo quản ở nhiệt độ 20-37°C)
4. Các chỉ số quan trọng trong kết quả tinh dịch đồ (WHO 2021)
Theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO 2021), một kết quả tinh dịch đồ bình thường cần đáp ứng các chỉ số sau:
| Chỉ số | Giá trị bình thường | Ý nghĩa bất thường |
|---|---|---|
| Thể tích | ≥ 1.4 ml | <1.4 ml: Tắc nghẽn đường dẫn tinh, thiếu hormone |
| Mật độ tinh trùng | ≥ 16 triệu/ml | <16 triệu/ml: Thiểu tinh |
| Tổng số tinh trùng | ≥ 40 triệu/mẫu | <40 triệu: Giảm khả năng thụ thai |
| Di động (PR+NP) | ≥ 42% | <42%: Tinh trùng yếu |
| Di động nhanh (PR) | ≥ 30% | <30%: Khó thụ tinh tự nhiên |
| Hình thái | ≥ 4% (Kruger) | <4%: Dị dạng nhiều |
| Tỷ lệ sống | ≥ 58% | <58%: Tinh trùng chết nhiều |
| Độ pH | 7.2 – 8.0 | <7.2: Tắc ống dẫn tinh >8.0: Nhiễm trùng |
| Hóa lỏng | <60 phút | Không hóa lỏng: Vấn đề tuyến tiền liệt |
*PR (Progressive motility): Di chuyển tiến tới nhanh
*NP (Non-progressive motility): Di chuyển tiến tới chậm hoặc không định hướng
5. Cách Đọc Từng Chỉ Số Chi Tiết
a. Thể tích tinh dịch (Volume)
- Bình thường: ≥ 1.5 ml
- Bất thường:
- Thấp (< 1.5 ml): Có thể do tắc ống dẫn tinh, thiếu hụt hormone, hoặc lấy mẫu không đúng cách.
- Cao (> 5 ml): Thường không nguy hiểm nhưng có thể làm loãng tinh trùng.
b. Mật độ tinh trùng (Sperm Concentration)
- Bình thường: ≥ 15 triệu/ml
- Bất thường:
- Ít tinh trùng (Oligospermia): Dưới 15 triệu/ml.
- Vô tinh (Azoospermia): Không có tinh trùng trong tinh dịch.
c. Khả năng di chuyển (Sperm Motility)
- Bình thường: ≥ 42% tinh trùng di chuyển (PR + NP) hoặc ≥ 30% di chuyển nhanh (PR).
- Bất thường:
- Giảm động lực (Asthenospermia): Tỷ lệ di chuyển thấp, ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.
d. Hình dạng tinh trùng (Sperm Morphology)
- Bình thường: ≥ 4% tinh trùng có hình dạng bình thường (theo tiêu chuẩn Kruger).
- Bất thường:
- Dị dạng (Teratospermia): Tỷ lệ tinh trùng bình thường thấp, có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ tinh.
e. Tỷ lệ tinh trùng sống (Vitality)
- Bình thường: ≥ 58% tinh trùng sống.
- Bất thường:
- Tỷ lệ chết cao (Necrospermia): Có thể do nhiễm trùng, nhiệt độ cao, hoặc bệnh lý.
f. Độ pH
- Bình thường: 7.2 – 8.0 (Môi trường lý tưởng cho tinh trùng hoạt động, Độ kiềm nhẹ giúp trung hòa axit trong âm đạo)
- Bất thường:
- pH thấp (< 7.0): Có thể do tắc nghẽn đường dẫn tinh.
- pH cao (> 8.0): Có thể do nhiễm trùng.
g. Thời gian hóa lỏng
- Bình thường: Dưới 60 phút.
- Bất thường:
- Không hóa lỏng: Có thể do vấn đề về tuyến tiền liệt hoặc túi tinh.
6. Nguyên Nhân Gây Bất Thường Trong Tinh Dịch Đồ
- Yếu tố lối sống: Hút thuốc, uống rượu, stress, chế độ ăn thiếu dinh dưỡng.
- Bệnh lý: Giãn tĩnh mạch thừng tinh (Varicocele), nhiễm trùng đường sinh dục, rối loạn nội tiết.
- Môi trường: Tiếp xúc hóa chất độc hại, nhiệt độ cao (tắm hơi, mặc quần bó).
7. Làm Gì Khi Kết Quả Bất Thường?
- Tái khám: Xét nghiệm lại sau 2-3 tuần do kết quả có thể dao động nhằm tránh sai xót.
- Thay đổi lối sống: Ăn uống lành mạnh, tập thể dục, tránh rượu bia, thuốc lá, bổ sung kẽm, vitamin E, CoQ10, bổ tinh trùng … Mặc quần rộng, tránh nhiệt độ cao.
- Điều trị y tế: Nếu có bệnh lý (Varicocele, nhiễm trùng), cần điều trị theo chỉ định bác sĩ.
- Khám chuyên khoa nam học: Khám chuyên khoa nam học nếu vô tinh hay 3 chỉ số (mật độ, di động, hình thái) đều thấp. Nếu cần, có thể áp dụng các phương pháp như IUI, IVF.
8. Câu hỏi thường gặp
Tại sao phải kiêng quan hệ 3-5 ngày trước khi xét nghiệm tinh dịch đồ?
→ Thời gian ngắn hơn làm giảm số lượng, dài hơn làm tinh trùng già cỗi.
Có thể lấy mẫu tinh trùng tại nhà không?
→ Có thể lấy mẫu tinh dịch tại nhà, nhưng cần đảm bảo một số điều kiện quan trọng để kết quả xét nghiệm chính xác:
– Sử dụng cốc đựng mẫu tiệt trùng, thường do phòng xét nghiệm cung cấp.
– Mẫu cần được đưa đến phòng xét nghiệm trong tối đa 1 giờ. Giữ ở nhiệt độ cơ thể (~37°C, chẳng hạn bằng cách giữ cốc mẫu trong túi áo trong).
Kết quả bao lâu có?
→ Thường trả sau 1-2 giờ nếu làm tại bệnh viện lớn, 24-48 giờ tại phòng xét nghiệm nhỏ.
Kết quả xét nghiệm có thể sai do nguyên nhân gì?
→ Các yếu tố ảnh hưởng: Thời gian kiêng quan hệ không đúng, Lấy mẫu không đúng cách (dùng bao cao su, để mẫu quá lâu), Sốt cao, stress trong 3 tháng gần đây, Dùng thuốc (kháng sinh, hóa trị, steroid)…
Chi phí xét nghiệm tinh dịch đồ khoảng bao nhiêu tiền?
→ Dao động 200.000 – 500.000 VNĐ tùy cơ sở. Chi phí này phụ thuộc: chất lượng dịch vụ, chi phí hóa chất, máy móc khác nhau …
Kết quả tinh dịch đồ bất thường có cải thiện được không?
→ Có thể nếu do nguyên nhân:
– Lối sống: Bỏ rượu bia, thuốc lá, bổ sung kẽm/vitamin E
– Bệnh lý: Điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh, nhiễm trùng
– Hỗ trợ sinh sản: IUI, IVF nếu không cải thiện tự nhiên
Cần làm gì nếu phát hiện vô tinh (không có tinh trùng trong tinh dịch)?
Xét nghiệm lại sau 2-3 tuần để đảm bảo không có sai xót.
Làm thêm xét nghiệm: FSH, testosterone (kiểm tra nội tiết), siêu âm tinh hoàn, sinh thiết tinh hoàn (nếu cần).
Tư vấn với bác sĩ chuyên khoa nam học.
Cần nhịn ăn trước khi làm xét nghiệm không?
→ Không cần nhịn ăn, nhưng nên: Tránh rượu bia 3 ngày trước đó và nên ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng.
Nên xét nghiệm tinh dịch đồ ở đâu chính xác?
→ Các địa chỉ uy tín:
– Bệnh viện Phụ sản Trung ương (Hà Nội)
– Bệnh viện Từ Dũ (TP.HCM)
– Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội
– Bệnh viện Bưu Điện
– Trung tâm IVF lớn (Vinmec, Hồng Ngọc…)
…. vv
9. Kết Luận
Đọc kết quả tinh dịch đồ giúp nam giới đánh giá khả năng sinh sản của mình. Nếu có bất thường, cần thăm khám chuyên khoa để tìm nguyên nhân và điều trị kịp thời. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các chỉ số trong xét nghiệm tinh dịch đồ!
Lưu ý: Kết quả xét nghiệm có thể thay đổi tùy phòng lab, nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa và nên xét nghiệm lại sau 2-3 tuần để có kết quả chính xác nhất.
Menfelix là một sản phẩm hỗ trợ tăng cường sinh lý nam giới, giúp cải thiện chất lượng tinh trùng và tăng khả năng thụ thai. Với thành phần chiết xuất từ thiên nhiên, Menfelix mang đến giải pháp an toàn và hiệu quả cho nam giới gặp vấn đề về sinh lý và sức khỏe sinh sản. Nếu bạn đang tìm kiếm một sản phẩm hỗ trợ chất lượng, có thể tham khảo chi tiết tại Menfelix chính hãng để biết thêm thông tin và đặt mua.